Arꢁculo original | Original arꢀcle  
243  
Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253 - hꢀp://dx.doi.org/10.25132/raac.v115.n3.1730  
Resección hepáꢀca laparoscópica versus hepatectomía abierta para lesiones  
benignas: estudio comparaꢀvo con propensity score matching  
Laparoscopic liver resecꢀon versus open liver resecꢀon for benign lesions: a comparaꢀve study with  
propensity score matching  
Darío N. Terán1,2 , Pablo Barros Scheloꢀo1,2 , María F. Fernández1 , Leonardo Montes1 , Diego Ramischꢁ  
Pablo Romeroꢂ, Enrique Orꢃzꢂ , Gabriel E. Gondolesi1  
,
1
. Hospital Universitario RESUMEN  
Fundación Favaloro.  
Buenos Aires. Argenꢀna. Antecedentes: las ventajas de la hepatectomía videolaparoscópica (HVL) hicieron que gane cada vez  
2
. Sanatorio IPENSA, más campo para el tratamiento de los tumores hepáꢀcos benignos (THB).  
Hospital Universitario Objeꢀvo: comparar los resultados perioperatorios de pacientes someꢀdos a HVL con los de los  
Integrado a la Facultad  
operados con hepatectomía abierta (HA) por THB, emparejados con propensity score matching (PSM).  
de Ciencias Médicas,  
Material y métodos: estudio descripꢀvo, retrospecꢀvo y comparaꢀvo de HA y HVL por THB entre  
Universidad Nacional de  
agosto de 2010 y junio de 2021. Se analizaron variables demográficas, preoperatorias, intraoperatorias  
La Plata. Buenos Aires.  
y posoperatorias. Para evitar sesgos de las disꢀntas covariables entre los grupos se realizó un PSM 1:1.  
Argenꢀna.  
Resultados: de 403 hepatectomías, se analizaron 82 por THB. De ellas 36 (44%) fueron HA y 46  
(56%) HVL. Edad media 45 ±14 años, 65% mujeres. Tras realizar el PSM, quedaron dos grupos de 28  
Los autores declaran no pacientes cada uno. En HA, 5 (18%) pacientes requirieron transfusiones y ninguno en HVL (p = 0,01).  
tener conflictos Las complicaciones mayores se presentaron en 4 (14%) pacientes en HA, y ninguna en HVL (p = 0,03).  
de interés.  
Se reoperaron 4 (14%) pacientes con HA y ningún paciente con HVL (p = 0,03). La estadía hospitalaria  
Conflicts of interest  
total fue significaꢀvamente mayor en las HA (p = 0,04). No se registraron muertes a los 90 días en  
None declared.  
ninguno de los dos grupos.  
Conclusión: la HVL por THB es una técnica segura y eficaz, ya que los pacientes presentaron menor  
Correspondencia  
Correspondence:  
requerimiento transfusional, número de reoperaciones, de complicaciones mayores y de estadía  
Darío N. Terán hospitalaria que con HA. Por las ventajas encontradas, la HVL podría ser considerada la técnica de  
E-mail: elección en cirugía por THB.  
dteran@ffavaloro.org  
Palabras clave: tumores hepáꢃcos benignos, hepatectomía laparoscópica, hepatectomía abierta, propensity  
score matching.  
ABSTRACT  
Background: The advantages of laparoscopic liver resecꢀon (LLR) have increased its use for the  
treatment of benign liver tumors (BLTs).  
Objecꢀve: The aim of this study was to compare the perioperaꢀve outcomes of paꢀents undergoing  
LLR with those operated on with open liver resecꢀon (OLR) for BLTs using propensity score matching  
(
PSM).  
Material and methods: We conducted a descripꢀve and retrospecꢀve study comparing OLRs with LLRs  
performed between August 2010 and June 2021. The demographic, perioperaꢀve, intraoperaꢀve and  
postoperaꢀve variables were analyzed. We used PSM with 1:1 matching to avoid biases of the different  
covariates between the groups.  
Results: Of 303 liver resecꢀons, 82 corresponded to BLTs and were included in the analysis; 36 (44%)  
were OLRs and 46 (56%) were LLRs. Mean age was 45 ±14 years and 65% were women. Aꢁer PSM, two  
groups of 28 paꢀents each were consꢀtuted. Five paꢀents (18%) in the OLR group and none in the LLR  
required transfusions (p = 0.01). Major complicaꢀons, occurred in 4 (14%) paꢀents in the OLR group  
and in no cases in the LLR group (p = 0.03). Four (14%) undergoing OLR required reoperaꢀon versus  
no paꢀents with LLR (p = 0.03). Total length of hospital stay was significantly longer in OLR (p = 0.04).  
There were no deaths in any of the groups within 90 days.  
Conclusion: LLR for BLTs is a safe and effecꢀve technique, with lower requirement for transfusions,  
fewer reoperaꢀons and major complicaꢀons and shorter length of hospital stay than OLR, Therefore,  
LLR could be considered the surgical technique of choice for BLTs.  
Keywords: benign liver tumors, laparoscopic hepatectomy, open hepatectomies, propensity score matching.  
Recibido | Received ID ORCID: Darío N. Terán, 0000-0002-5459-8082; Pablo Barros Scheloꢀo, 0000-0002-5045-4700; María F. Fernán-  
1
0-01-23 dez, orcid:0000-0002-8810-5928; Leonardo Montes, 0000-0001-6119-9947; Diego Ramisch, 0000-0002-1013-  
Aceptado | Accepted 7276; Enrique Orꢃz, 0000-0003-4922-6847; Gabriel E. Gondolesi, 0000-0002-3869-6213.  
4-07-23  
1
2
44  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
Introducción  
en cada caso según la evaluación integral del paciente.  
Se dividió la eꢀología en lesiones tumorales,  
Los tumores hepáꢀcos benignos (THB) com- sólidas o quísꢀcas, y no tumorales. Clasificamos las re-  
prenden un conjunto de lesiones, con diferentes ca- secciones en mayores si se resecaron 3 o más segmen-  
1
0
racterísꢀcas imagenológicas, comportamiento clínico tos hepáꢀcos . Dentro del grupo de pacientes opera-  
y opciones de tratamiento. Se clasifican en tumores dos por laparoscopia se incluyó a aquellos que fueron  
1
1
sólidos y quísꢀcos. Los THB sólidos más frecuentes son operados con la técnica pura o mano asisꢀda . En to-  
el hemangioma, la hiperplasia nodular focal (HNF) y el das las resecciones se uꢀlizó ecograꢂa intraoperatoria  
adenoma, mientras que, entre los tumores quísꢀcos, el para una correcta caracterización de la lesión.  
más frecuente es el quiste simple. La mayoría de estos  
tumores son asintomáꢀcos y el diagnósꢀco se realiza bitrariamente en dos etapas de 6 años: Etapa I, desde  
Dividimos el período de ꢀempo de estudio ar-  
1
,2  
de forma incidental .  
2010 hasta 2015 y Etapa II desde del año 2016 al 2021,  
Si bien el tratamiento conservador es el que se a fin de realizar el PSM y así lograr que las muestras  
propone en la mayoría de los casos, las principales in- sean más homogéneas para su comparación.  
dicaciones del tratamiento quirúrgico son: la presencia  
Las variables analizadas fueron edad, sexo,  
de síntomas, el riesgo de sangrado intratumoral, rotu- índice de masa corporal (IMC), ꢀpo de hepatectomía,  
ra, transformación maligna o la imposibilidad de hacer tamaño tumoral, ꢀpo de tumor, etapa en la que se  
el diagnósꢀco diferencial con un tumor maligno (duda operaron, presencia de antecedentes clínicos, ꢀempo  
3
-5  
diagnósꢀca) .  
quirúrgico, transfusión de glóbulos rojos, uꢀlización de  
Las ventajas de la hepatectomía videolapa- maniobra de Pringle, complicaciones, alteraciones po-  
roscópica (HVL), como la menor pérdida de sangre in- soperatorias en el hepatograma y, en el coagulograma,  
traoperatoria, menos complicaciones posoperatorias, reoperación, internación en piso, Unidad de Terapia In-  
menor requerimiento de analgésicos, menor ꢀempo tensiva (UTI) y estadía hospitalaria total. Se agruparon  
para inicio de la ingesta oral y una estadía hospitalaria las complicaciones según la Clasificación de Dindo-Cla-  
más corta, sumados a los mejores resultados estéꢀcos, vien (DC). Los grados I a V fueron interpretados como  
hicieron que estas ganen cada vez más campo en el complicaciones generales (CG) y los grados III-b a V, se  
6
,7  
12  
manejo de los THB . La evidencia publicada respalda interpretaron como complicaciones mayores (CM) .  
la uꢀlización y seguridad de la HVL en el tratamiento  
Para evitar los sesgos de las disꢀntas covaria-  
quirúrgico de los THB, por lo que actualmente podría bles entre los grupos, se realizó un PSM, con un em-  
ser considerada como el procedimiento de referencia parejamiento 1:1. Los criterios uꢀlizados para el PSM  
8,9  
gold standard) .Sin embargo, su beneficio permanece fueron: edad; sexo, IMC, ꢀpo de hepatectomía: mayor  
(
en constante discusión ya que no existen trabajos pros- o menor, tamaño tumoral, ꢀpo de lesión (sólido, quís-  
pecꢀvos y aleatorizados que evalúen sus resultados.  
ꢀco o no tumoral) y etapa en que se realizaron. Para  
El objeꢀvo del presente trabajo fue comparar determinar la homogeneidad de las muestras se uꢀli-  
los resultados perioperatorios de pacientes someꢀdos zó la prueba de Shapiro-Wilk. Las variables categóricas  
a HVL con los de hepatectomía abierta (HA) por pato- fueron expresadas en porcentajes y la comparación fue  
logía hepáꢀca benigna, emparejados con un propensity realizada con chi cuadrado o prueba de Fisher según  
score matching (PSM).  
corresponda. Las variables numéricas se expresaron  
como media con desvío estándar (DS) o mediana con  
rango intercuarꢀl (RQ); se uꢀlizó la prueba t de com-  
paración o prueba de U de Mann-Whitney según co-  
rrespondiera. En todos los casos se interpretó como  
Material y métodos  
Se realizó un estudio descripꢀvo, retrospecꢀ- diferencia significaꢀva p < 0,05. Para realizar el análisis  
vo, comparaꢀvo de las resecciones hepáꢀcas realiza- estadísꢀco se uꢀlizó SPSS Staꢀcs 25®.  
das por vía abierta (HA) y por vía laparoscópica (HVL)  
a causa de patología benigna, entre agosto de 2010 y  
junio de 2021. Los datos analizados se obtuvieron de Resultados  
una base de datos prospecꢀva.  
Se excluyeron los pacientes a quienes, duran-  
Sobre 403 hepatectomías que se realizaron en  
te la hepatectomía, se le había realizado un procedi- pacientes mayores de 18 años, 89 fueron realizadas por  
miento asociado a la resección, como por ejemplo una patología benigna (Fig.1).  
hepaꢀcoyeyuno anastomosis o la exploración de vía  
Después aplicar los criterios de exclusión, que-  
biliar. Todos los procedimientos fueron realizados por daron 82 hepatectomías: 36 (44%) HA y 46 (56%) HVL.  
el mismo equipo quirúrgico. Los pacientes fueron es- De estas úlꢀmas, 35 (76%) fueron laparoscópicas puras  
tudiados con examen clínico, laboratorio y estudio de y 11 (24%) fueron mano asisꢀda. La edad media fue  
imágenes (ecograꢂa, tomograꢂa y/o resonancia mag- 45 ±14 años, y el 65% fueron mujeres. Del total, 43  
néꢀca) para definir la indicación quirúrgica. El abordaje (52%) fueron tumores sólidos, 23 (28%) tumores quísꢀ-  
quirúrgico por vía abierta o laparoscópica fue decidido cos complejos y 16 (20%) patología no tumoral.  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
245  
FIGURA 1  
Diagrama de flujo  
DVR: donante vivo relacionado  
4
03 Hepatectomías  
2
75 (68%)  
Patología maligna  
1
28 (32%)  
Hepatectomías  
3
9
DVR  
8
9
Patología benigna  
7
Procedimientos  
asociados  
8
2 Hepatectomías  
Propensity score matching  
2
8 HA versus 28 HVL  
La indicación más frecuente de hepatectomía  
TABLA 1  
por THB fue el adenoma (18 casos, 22%); seguido por  
la HNF (15 casos, 18%). El resto de indicaciones fueron:  
poliquistosis hepáꢀca (9 casos), hemangioma (8 casos),  
abscesos hepáꢀcos (8 casos), quiste complejo (6 casos),  
liꢀasis intrahepáꢀca (6 casos), quiste hidaꢃdico (5 ca-  
sos), cistoadenomas (3 casos), granuloma (dos casos),  
hamartoma (1 caso) y tumor fibroso solitario (1 caso).  
En la tabla 1 se muestran las variables analiza-  
das antes de realizar el PSM. Se puede observar que los  
grupos son diferentes. Tanto la presencia de diabetes,  
como la realización de resecciones mayores fueron es-  
tadísꢀcamente superiores en el grupo de HA.  
Variables analizadas sin realizar PSM  
HA  
HVL  
p
(N=36)  
(N=46)  
Edad (media ± DS)  
47±13  
43±15  
ns  
Sexo (n, %)  
Femenino  
Masculino  
22 (61)  
14 (39)  
31 (67)  
15 (33)  
ns  
ns  
BMI (media ±DS)  
26 ± 4  
26 ± 5  
Antecedentes clínicos (n, %)  
Hipertensión arterial  
Tabaquismo  
22 (61)  
10 (28)  
13 (36)  
8 (22)  
2 (5)  
5 (14)  
7 (19)  
1 (3)  
26 (56)  
11(24)  
11 (24)  
3 (6)  
1(2)  
6 (13)  
10 (22)  
0
ns  
ns  
ns  
0,03  
ns  
ns  
ns  
ns  
ns  
Tras realizar el PSM, quedaron dos grupos de  
8 pacientes cada uno. Se pueden ver en la Figura 2  
2
las curvas de densidad tras la realización del PSM. La  
Tabla 2 muestra la comparación de las variables uꢀli-  
zadas para realizar el PSM. Se puede observar cómo las  
muestras se emparejaron. Asimismo, las diferencias en  
los antecedentes de diabetes se emparejaron.  
Diabetes  
Insuficiencia renal  
Endocrinopaꢃas  
Obesidad  
Trombosis venosa  
Accidente cerebrovascular  
En el análisis de los resultados perioperatorios  
1(3)  
0
se observó que la maniobra de Pringle fue más uꢀlizada  
en el grupo HVL, así como mayor el ꢀempo quirúrgi-  
co, aunque sin alcanzar diferencias significaꢀvas, como  
tampoco los valores de hepatograma y coagulograma  
posoperatorios. Hubo diferencias significaꢀvas en la  
necesidad de transfusiones, complicaciones generales,  
complicaciones mayores, reoperaciones, estadía hospi-  
talaria en UTI y estadía total (Tabla 3).  
Tamaño (mm, mediana + RQ)  
51,5 (30-75) 57,5 (45,2-76,2)  
ns  
Tipo de patología (n, %)  
Tumor sólido  
Tumor quísꢀco  
No tumoral  
15 (42)  
11 (30)  
10 (28)  
28 (61)  
12 (26 )  
6 (13)  
ns  
Hepatectomía mayor (n, %)  
16 (44)  
9 (20)  
0,01  
Con respecto a las indicaciones quirúrgicas en  
DS: desvío estándar, RQ: rango intercuarꢀlo.  
2
46  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
FIGURA 2  
TABLA 2  
Densidad de variables antes de PSM  
Variables incluidas en el PSM  
Sin PSM  
Con PSM  
HA HVL  
(N=28) (N=28)  
HA  
HVL  
p
p
Tipo de Abordaje  
(
N=36) (N=46)  
Edad  
(
años, media ± DS)  
47 ± 13 43 ± 15 0,2 46 ± 12 46 ± 15 0,9  
Sexo (%)  
Femenino  
Masculino  
22(61) 31(67)  
14(39) 15 (33)  
18(64) 16 (57)  
10(36) 12 (43)  
0.5  
0,6  
IMC (media ±DS)  
Hepatectomía mayor  
Tamaño  
26 ± 4  
16  
26 ± 5 0,9 26 ± 4  
27 ± 4 0,3  
Vía abierta  
Vía laparoscópica  
9
0,01  
,4  
8
7
0,8  
Densidad de variables pos-PSM  
51  
57  
54  
55  
0
0,65  
(mm, mediana + RQ)  
(30-75) (45-76)  
(9-71) (16-71)  
Tipo de patología (n, %)  
Tumor sólido  
Tumor quístico  
No tumoral  
15 (42) 28 (61) 0.2 14 (50) 14 (50) 0,8  
11 (30) 12 (26 )  
10 (28) 6 (13)  
6 (21)  
8 (29)  
8 (29)  
6 (21)  
Etapa (n, %)  
a
1
2010-2015  
2016-2021  
21 (58) 21 (46)  
15 (42) 25 (54)  
13 (46) 11 (39)  
15 (54) 17 (61)  
0,2  
0,6  
a
2
DS: desvío estándar, RQ: rango intercuarꢀlo, IMC: índice de masa corporal.  
Vía abierta  
Vía laparoscópica  
TABLA 3  
Comparación de resultados perioperatorios entre ambos grupos después  
de realizar el PSM  
los grupos después de realizar el PSM, se encontró que  
de 11 pacientes portadores de HNF, 6 se resecaron por  
presentar duda diagnósꢀca (en 4 se sospechó un ade-  
noma, en 1 un hepatocarcinoma [HCC] y en 1 de me-  
tástasis de tumor neuroendocrino), 3 fueron operados  
por crecimiento tumoral a lo largo del seguimiento y 2  
presentaron síntomas. La indicación de resección de los  
HA  
HVL  
p
(
N=28)  
(N=28)  
Maniobra de Pringle (n, %)  
14%  
21%  
ns  
Tiempo quirúrgico (minutos, mediana + RQ) 255 (202-357) 210(171-311) ns  
Transfusión de glóbulos rojos (n, %)  
5 (18%)  
0%  
0,01  
1
0 adenomas se debió a riesgo o presencia de compli-  
cación. De los 6 hemangiomas, en 3 la indicación fue la  
presencia de síntomas, 2 por crecimiento tumoral y 1  
por la sospecha de HCC. La resección del tumor fibroso  
solitario obedeció a presencia de síntomas. Las 5 re-  
secciones por poliquistosis se realizaron en pacientes  
sintomáꢀcos. De los pacientes portadores de quistes  
complejos, 2 presentaron síntomas y uno se operó con  
diagnósꢀco de quiste hidaꢃdico. Tres resecciones se  
efectuaron por quiste hidaꢃdico y 3 por cistoadenomas.  
Las seis resecciones por abscesos se debieron a mala  
respuesta al tratamiento médico y no resolución con  
la realización de drenajes percutáneos. Se realizaron  
Laboratorio  
TGO (U/l, mediana + RQ)  
TGP (U/l, mediana + RQ)  
Bilirrubina total (mg/dL, mediana + RQ)  
Fosfatasa alcalina (,mediana + RQ)  
Protrombina (%, mediana + RQ)  
318 (132-425) 180 (113-381) 0,2  
364 (202-511) 167 (118-396) 0,09  
0,8 (0,6-1,4) 0,8 (0,6-1,2) 0,8  
73 (51-133)  
65 (57-74)  
75 (52-96)  
67 (60-82)  
0,9  
0,3  
Complicaciones (n, %)  
Generales  
Mayores  
7 (25%)  
4 (14 %)  
10 (36%)  
0 %  
ns  
0,03  
Reoperación (n, d%)  
4 (14%)  
0%  
0,03  
Estadía hospitalaria  
6
hepatectomías por liꢀasis intrahepáꢀcas: 4 de ellos  
(días, media ±DS)  
eran pacientes con enfermedad de Caroli con colangiꢀs  
reiteradas y los otros 2 presentaban una estenosis biliar  
asociada. En dos pacientes con antecedentes oncológi-  
cos se resecaron 2 granulomas como sospecha de me-  
tástasis hepáꢀca; ambos tenían PET Scan con lesiones  
hipercaptantes.  
Total  
Sala  
UTI  
6 ± 5  
4 ± 4  
2 ± 1  
4 ± 2  
3 ± 2  
1 ± 1  
0,04  
0,04  
ns  
DS: desvío estándar, RQ: rango intercuarꢀlo, TGO: transaminasa glutámico  
oxalacéꢀca, TGP: transaminasa glutámico pirúvica.  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
247  
En el grupo HA se realizaron 9 hemihepatec- Debemos ser muy selecꢀvos y estar convencidos de la  
tomías, 9 bisegmentectomías, 5 resecciones aꢃpicas, 4 verdadera indicación quirúrgica, dando a los pacientes  
segmentectomías y una trisegmentectomía, mientras las explicaciones necesarias para que comprendan los  
que en el grupo HVL se realizaron 9 hemihepatecto- riesgos y beneficios de la cirugía. Ante la presencia de  
mías, 7 bisegmentectomías, 7 resecciones aꢃpicas, 4 un paciente con un THB sintomáꢀco, lo primero que de-  
segmentectomías y una trisegmentectomía.  
Las CG de las HVL fueron 3 DC II y una 4 DC III-a,  
bemos realizar es tratamiento médico.  
Las indicaciones de resección en pacientes por-  
que correspondieron a 1 ꢂstula biliar que se agotó solo tadores de patología benigna difieren según el ꢀpo de  
2
0
con el drenaje quirúrgico, 1 atelectasia, 1 colección de tumor . Las mujeres portadoras de adenomas que in-  
superficie de corte que resolvió con anꢀbioꢀcoterapia. gieren anꢀconcepꢀvos orales (ACO) deben suspender  
Las 4 DC III-a fueron colecciones que requirieron dre- su ingesta, ya que se ha descripto la disminución de su  
naje percutáneo. Las CG de las HA fueron: 5 DC II, 1 DC tamaño. Si luego de un período de 6 meses el tamaño  
III-a y 4 DC III-b. Las 5 DC II fueron: 1 hemoperitoneo disminuye, pueden manejarse con tratamiento conser-  
que requirió transfusión de glóbulos rojos (GR), 1 bi- vador. Si no ꢀenen el antecedente de ingesta de ACO,  
loma que requirió anꢀbioꢀcoterapia, 1 neumonía que y el tamaño es mayor de 5 cm, se recomienda trata-  
requirió anꢀbioꢀcoterapia, 1 arritmia (taquicardia pa- miento quirúrgico2 . Los adenomas en los pacientes  
roxísꢀca supraventricular) que prolongó la internación masculinos deben operarse independientemente del  
y 1 fistula biliar que se agotó espontáneamente. La DC tamaño, ya que presentan un riesgo mayor de transfor-  
1,22  
2
3
III-a fue 1 colección que requirió drenaje percutáneo y mación maligna . Las HNF, cuando son sintomáꢀcas y  
las 4 DC III-b, 1 colección intraabdominal, 1 hemope- no responden al tratamiento médico, ꢀenen indicación  
2
4
ritoneo, 1 biloma y 1 infección de siꢀo quirúrgico que quirúrgica . En el caso de los hemangiomas, la resec-  
requirieron laparotomía. No se registraron óbitos a los ción quirúrgica está reservada para aquellos que causan  
9
0 días en ninguno de los grupos.  
síntomas o ꢀenen complicaciones, como la hemorragia,  
la rotura o el infarto. La asociación con el síndrome de  
Kasabach-Merriꢄ moꢀva otra indicación de cirugía .  
Hace algunos años fueron publicadas las estra-  
tegias del tratamiento de los pacientes portadores de  
2
5
Discusión  
A lo largo de los años, las HVL han demostrado THB en los Estados Unidos. Se observó un incremen-  
ser un procedimiento seguro para el paciente, superan- to del 50% de las resecciones hepáꢀcas desde el año  
do los límites de adaptación de la cirugía abierta, como 2000 al 2011, atribuyendo esto al mayor diagnósꢀco  
fueron la movilización hepáꢀca, la transección paren- de las lesiones debido al mejoramiento en la calidad de  
5
,13  
26  
quimatosa y el control de la hemorragia. . Sin duda, imágenes y o así como también al auge de las HVL .  
la incorporación de nuevas tecnologías favoreció que Diferentes estudios han demostrado la mejoría en la ca-  
1
4
las HVL sean más aceptadas . En este trabajo, uꢀliza- lidad de vida posresección hepáꢀca por un THB. En una  
mos el término patología benigna, ya que incluimos pa- revisión sistemáꢀca publicada recientemente se llega  
cientes portadores de THB y otras eꢀologías como son a la conclusión de que más del 82% de los pacientes  
los abscesos, granulomas, liꢀasis intrahepáꢀca y este- mejoran los síntomas después de la cirugía. Dos de los  
nosis de la vía biliar intrahepáꢀcas.  
estudios analizados en esta revisión han demostrado la  
La patología benigna representa entre el 7 y superioridad de las HVL en mejorar los síntomas pos-  
7-29  
4
0% de las indicaciones de las resecciones hepáꢀcas en resección2  
.
1
5,16  
la cirugía hepáꢀca moderna . En nuestro grupo, las  
Un estudio publicado por Assis y cols., en 2020,  
hepatectomías por patología benigna correspondieron compara ‒tras un PSM resecciones HA versus HVL, de-  
al 22% de las resecciones hepáꢀcas. En 2016, Ciria y mostrando resultados favorables a favor de la resección  
cols. publicaron una revisión de la literatura sobre HVL; laparoscópica, con menor ꢀempo operatorio, menos  
1
3
el 35% de los casos (3337 de 9527) se debieron a una complicaciones y estadía hospitalaria más corta . Re-  
patología benigna, entre las que la liꢀasis intrahepáꢀ- cientemente fue publicado por Elfrink y cols. un estudio  
ca, los quistes complejos, las HNF y los hemangiomas mulꢀcéntrico que analiza los resultados posoperatorios  
1
7
consꢀtuyeron la principal indicación . Recientemen- de 415 resecciones hepáꢀcas realizadas por THB tan-  
te fue publicada, en la Revista Argenꢀna de Cirugía, to por vía abierta como por vía laparoscópica. En este  
nuestra experiencia inicial en 119 HVL, de las cuales 44 trabajo se demostró que la estadía hospitalaria fue sig-  
18  
36,5%) se realizaron a causa de patología benigna .En nificaꢀvamente más corta en el grupo laparoscópico,  
(
una encuesta realizada a diferentes equipos hepatobi- también menor morbilidad, sin diferencias en cuanto a  
liares de Sudamérica, publicada en 2020 por J. Peko- mortalidad3 . Nuestro estudio muestra resultados si-  
lj y cols., se observó que el 43% de las HVL realizadas milares en cuanto a la morbilidad y a la estadía hospita-  
0,31  
1
9
fueron por patología benigna . Debe aclararse que laria de los pacientes. Estas ventajas de la cirugía lapa-  
el hecho de contar con un procedimiento quirúrgico roscópica conllevan no solo beneficios para el paciente,  
como la HVL que presenta ventajas sobre la HA, no es en cuanto a menor morbilidad y mayor rapidez en re-  
en sí mismo, una indicación de resección para los THB. gresar a sus acꢀvidades laborales, sino también una  
2
48  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
disminución de los gastos en salud. En nuestro estudio  
no hemos analizado la presencia de eventraciones en el  
seguimiento a largo plazo. La cirugía videolaparoscópi-  
consecuencia de la realización de un PSM. En este  
tipo de estudio, las muestras se homogenizan, pero el  
número de casos disminuye.  
ca las disminuye significaꢀvamente, y, por lo tanto, se  La falta de medición de calidad de vida posresección,  
podría considerar esto como otro de los beneficios de  
como parámetro de evaluación de resultados a largo  
plazo, que son mencionados en la discusión y es tarea  
por realizar en próximos estudios.  
3
2
tal ꢀpo de abordaje .  
Las debilidades de nuestro estudio son:  
Su característica retrospectiva. Entendemos, que es  
Sobre la base de los resultados presentados,  
muy difícil realizar trabajos prospectivos aleatorizados es posible concluir que las HVL por THB son técnicas  
de pacientes sintomáticos, decidiendo tratamiento seguras y eficaces, presentan menor estadía hospitala-  
conservador para un grupo o tratamiento quirúrgico ria, menor requerimiento transfusional, menor número  
para el otro, así como también su vía abordaje. Un de reoperaciones y de complicaciones mayores que el  
PSM es una herramienta válida para disminuir sesgos abordaje abierto. Por lo tanto, la HVL podría ser consi-  
en este tipo de trabajos retrospectivos.  
derada la técnica de elección en cirugía por patología  
El bajo número de pacientes analizados. Esto es una hepáꢀca benigna.  
ENGLISH VERSION  
Introducꢀon  
performed between August 2010 and June 2021.  
The data analyzed were obtained from a prospecꢀve  
Benign liver tumors (BLTs) comprise a group database.  
of lesions with different characterisꢀcs in imaging  
Paꢀents who had undergone a procedure  
tests, clinical course and treatment opꢀons. They associated with liver resecꢀon, as hepaꢀcojejunostomy  
are classified in solid and cysꢀc tumors. The most or biliary tract exploraꢀon were excluded. All the  
common solid BLT include hemangioma, focal nodular procedures were performed by the same surgical  
hyperplasia (FNH) and adenoma, while simple hepaꢀc team. All the paꢀents underwent clinical examinaꢀon,  
cyst is the most common cysꢀc lesion. Most tumors are laboratory tests and imaging tests (ultrasound,  
1
,2  
asymptomaꢀc, and their diagnosis is incidental .  
computed tomography scan and/or magneꢀc  
While conservaꢀve treatment is indicated in resonance imaging) to define the indicaꢀon for surgery.  
most cases, the main indicaꢀons for surgical treatment The open or laparoscopic approach was decided in  
are the presence of symptoms, risk of intratumoral each case according to a comprehensive evaluaꢀon of  
bleeding, rupture, malignant transformaꢀon or the the paꢀent.  
impossibility of ruling out a malignant tumor (diagnosꢀc  
The lesions were divided considering their  
eꢀology into solid or cysꢀc tumors and non-tumoral  
3
-5  
uncertainty) .  
The advantages of laparospcopic liver lesions. Major liver resecꢀon was considered when >  
resecꢀon (LLR) as less intraoperaꢀve bleeding, fewer 3 segments or greater were resected10. The group of  
postoperaꢀve complicaꢀons, less need for pain-killers, paꢀents who underwent laparoscopic surgery included  
shorter ꢀme to iniꢀate oral feeding and shorter length those who were operated on with pure laparoscopy  
1
1
of hospital stay, in addiꢀon to beꢄer cosmeꢀc results, or hand-assisted laparoscopy . Intraoperaꢀve  
have led these techniques to gain more ground for ultrasound was used in all the resecꢀons for a correct  
6
,7  
the management of BLTs . The evidence published characterizaꢀon of the lesion.  
supports the use and safety of LLR in the surgical  
We arbitrarily divided the study period into  
treatment of BLT which may currently be considered two 6-year periods for PSM to standardize the samples  
8
,9  
the gold standard procedure . However, the benefit of before comparing them: period I from 2010 to 2015,  
LLR remains under permanent debate since there are and period II from 2016 to 2021.  
no prospecꢀve and randomized studies evaluaꢀng its  
results.  
The variables analyzed were age, sex, body  
mass index (BMI), type of liver resecꢀon, tumor  
The aim of the present study was to compare size, type of tumor, period in which the procedure  
the perioperaꢀve outcomes of paꢀents undergoing LLR was performed, medical history, operaꢀve ꢀme,  
with those of open liver resecꢀon (OLR) for benign liver transfusion of red blood cells, use of Pringle maneuver,  
disease using propensity score matching (PSM).  
complicaꢀons, postoperaꢀve abnormaliꢀes in the liver  
panel and coagulogram, reoperaꢀon, hospitalizaꢀon  
on general ward or intensive care unit (ICU) and total  
length of hospital stay. Complicaꢀons were categorized  
using the Clavien-Dindo (CD) classificaꢀon. Grade I to  
Material and methods  
We conducted a descripꢀve and retrospecꢀve, V complicaꢀons were considered general complicaꢀons  
study comparing OLR and LLR for benign liver lesions (GC) and major complicaꢀons (MC) included grade III-b  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
249  
1
2
to grade V .  
indicaꢀon for liver resecꢀon (18 cases, 22%), followed  
We used PSM with 1:1 matching to avoid by FNH (15 cases, 18%). The remaining indicaꢀons  
biases of the different covariates between the groups. were polycysꢀc liver disease (9 cases), hemangioma (8  
The criteria used for the PSM were age, sex, BMI, type cases), liver abscess (8 cases), complex cyst (6 cases),  
of liver resecꢀon (major or minor), tumor size, type of intrahepaꢀc duct lithiasis (6 cases), hydaꢀd cyst (5  
lesion (solid, cysꢀc or non-tumoral) and period during cases), cystadenoma (3 cases), granuloma (two cases),  
which the procedure was performed. Homogeneity hamartoma (1 case) and solitary fibrous tumor (1 case).  
of samples was assessed using the Shapiro-Wilk test.  
Table 1 shows the variables analyzed before  
Categorical variables were expressed as percentages PSM. Evidently, the groups are different. Diabetes and  
and compared using the chi-square test or Fisher’s major resecꢀons were staꢀsꢀcally higher in the OLR  
test, as applicable. Numerical variables were expressed group.  
as mean ± standard deviaꢀon (SD), or median and  
Aꢁer PSM, two groups of 28 paꢀents each  
interquarꢀle range (IQR), and were compared with were consꢀtuted. The density curves aꢁer PSM can be  
the t test of Mann-Whitney U test, as applicable. A p observed in Figure 2. The comparison of the variables  
value < 0.05 was considered staꢀsꢀcally significant. All used for PSM and how the samples were matched are  
the staꢀsꢀcal calculaꢀons were performed using SPSS shown in Table 2. Furthermore, the differences in the  
2
5® soꢁware package.  
history of diabetes were matched.  
When the perioperaꢀve results were analyzed,  
the Pringle maneuver was more commonly used in  
Results  
the LLR group, and the operaꢀve ꢀme was longer;  
nevertheless, these differences were non-significant.  
Of 403 liver resecꢀons performed in paꢀents Likewise, there were non-significant differences  
>18 years, 89 were due to benign lesions (Fig. 1).  
in the results of postoperaꢀve liver panel and  
Aꢁer applying the exclusion criteria, 82 liver coagulogram. There were significant differences in the  
resecꢀons were considered: 36 (44%) OLRs and 46 (56%) need for transfusions, general complicaꢀons, major  
LLRs. Of all the LLRs, 35 (76%) were pure laparoscopies complicaꢀons, reoperaꢀons, length of hospital stay in  
and 11 (24%) were hand-assisted laparoscopies. Mean the ICU and total length of hospital stay (Table 3).  
age was 45 ±14 years and 65% were women. Forty-three  
As for the surgical indicaꢀons in both groups  
(
52%) were solid tumors, 23 (28%) were cysꢀc tumors aꢁer PSM, of 11 paꢀents with FNH, resecꢀon was  
and 16 (20%) corresponded to non-tumoral lesions. performed in 6 paꢀents due to diagnosꢀc uncertainty  
Among BLTs, adenoma was the most common (suspected adenoma in 4, suspected hepatocellular  
FIGURE 1  
Flowchart.  
4
03 Hepatectomías  
LRD: living-related donor  
2
75 (68%)  
Patología maligna  
1
28 (32%)  
Hepatectomías  
3
9
DVR  
8
9
Patología benigna  
7
Procedimientos  
asociados  
8
2 Hepatectomías  
Propensity score matching  
2
8 HA versus 28 HVL  
2
50  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
TABLE 1  
FIGURE 2  
Variables analyzed before PSM  
OLR  
N = 36)  
LLR  
(N = 46)  
p
(
Age (mean ± SD)  
47 ± 13  
43 ± 15  
ns  
Sex (n, %)  
Female  
Male  
22 (61)  
14 (39)  
31 (67)  
15 (33)  
ns  
ns  
BMI (mean ± SD)  
26 ± 4  
26 ± 5  
Clinical history (n, %)  
Hypertension  
Smoking habit  
Diabetes  
Kidney fai
Endocrine
Obesity  
22 (61)  
10 (28)  
13 (36)  
26 (56)  
11(24)  
11 (24)  
ns  
ns  
ns  
Venous th
Stroke  
Size (mm,
Type of di
Solid tum
Cysꢀc tum
Non-tumo
Major live
Density of variables before and aꢁer PSM  
IQR: interquarꢀle range; SD: standard deviaꢀon.  
TABLE 2  
TABLE 3  
Variables included in PSM  
Without PSM  
Comparison of perioperaꢀve results  
between both groups aꢁer PSM  
With PSM  
LLR  
OLR  
(N = 28)  
LLR  
(N = 28)  
OLR  
LLR  
OLR  
(N = 28) (N = 28)  
p
Type of approach  
p
p
(
N = 36) (N = 46)  
Age  
years, mean and SD) 47 ± 13 43 ± 15 0.2 46 ± 12 46 ± 15 0.9  
Pringle manuever, n (%)  
14%  
21%  
ns  
(
Operative time (minutes, median, IQR) 255 (202-357) 210 (171-311) ns  
Transfusion of red blood cells (n, %)  
5 (18%)  
0%  
0.01  
Sex (%)  
Female  
Male  
22 (61) 31 (67)  
14 (39) 15 (33)  
18 (64) 16 (57)  
10 (36) 12 (43)  
Laboratory tests  
0.5  
0.6  
AST (U/L, median + IQR)  
318 (132-425) 180 (113-381) 0.2  
364 (202-511) 167 (118-396) 0.09  
ALT (U/L, median + IQR)  
Total bilirubin (mg/dL, median + IQR)  
Alkaline phosphatase (mediana + IQR)  
Prothrombin (%, median + IQR)  
0.8 (0.6-1.4)  
73 (51-133)  
65 (57-74)  
0.8 (0.6-1.2)  
75 (52-96)  
67 (60-82)  
0.8  
0.9  
0.3  
BMI (mean ± SD)  
26 ± 4 26 ± 5 0.9 26 ± 4 27 ± 4 0.3  
Major liver resecꢀon  
16  
51  
9
0.01  
.4  
8
7
0.8  
Complications (n, %)  
General  
Major  
Size  
57  
54  
55  
7 (25%)  
4 (14%)  
10 (36%)  
0 %  
ns  
0.03  
0
0.65  
(mm, median + IQR)  
(30-75) (45-76)  
(9-71) (16-71)  
Type of disease (n, %)  
Solid tumor  
Reoperation, (n, %)  
4 (14%)  
0%  
0.03  
15 (42) 28 (61) 0.2 14 (50) 14 (50) 0.8  
Cysꢀc tumor  
11 (30) 12 (26)  
10 (28) 6 (13)  
6 (21)  
8 (29)  
8 (29)  
6 (21)  
Hospital length of stay  
(days, mean ± SD)  
Non-tumoral disease  
Total  
Ward  
ICU  
6 ± 5  
4 ± 4  
2 ± 1  
4 ± 2  
3 ± 2  
1 ± 1  
0.04  
0.04  
ns  
Period (n, %)  
I 2010-2015  
II 2016-2021  
21 (58) 21 (46)  
15 (42) 25 (54)  
13 (46) 11 (39)  
0.2  
0.6  
15 (54) 17 (61)  
AST: aspartate aminotransferase; ALT: alanine aminotransferase. IQR: in-  
BMI: body mass index; IQR: interquarꢀle range; SD: standard deviaꢀon.  
terquarꢀle range; SD: standard deviaꢀon.  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
251  
carcinoma [HCC] and suspected neuroendocrine tumor In this study, we use the term benign lesions because  
metastasis in 1), in 3 because of tumor growth during we include paꢀents with BLT and other eꢀologies as  
follow-up, and in 2 due to symptoms. Resecꢀon was abscesses, granulomas, intrahepaꢀc duct lithiasis and  
indicated in the 10 adenomas due risk or presence of intrahepaꢀc bile duct strictures.  
complicaꢀons. Of the 6 hemangiomas, the indicaꢀon  
was the presence of symptoms in 3, tumor growth in 40% of the indicaꢀons for liver resecꢀons in modern  
and suspected HCC in 1. The fibrous solitary tumor liver surgery15,16. In our group, benign liver lesions  
Benign lesions represent between 7% and  
2
was resected due to symptoms. The 5 resecꢀons due to accounted for 22% of liver resecꢀons. In 2016, Ciria et  
polycysꢀc liver disease were performed in symptomaꢀc al. published a review of the literature on LLR; 35% of  
paꢀents. Ofthepaꢀentswithcomplexcysts, 2presented the cases (3337 of 9527) were due to benign lesions,  
symptoms and one underwent surgery with a diagnosis mainly intrahepaꢀc lithiasis, complex cysts, FNH and  
1
7
of hydaꢀd cyst. Three resecꢀons were performed for hemangiomas . Our iniꢀal experience with 119 LLRs  
hydaꢀd cyst and 3 for cystadenomas. The six abscess recently published in Revista Argenꢀna de Cirugía,  
resecꢀons were due to poor response to medical included 44 (36.5%) procedures performed due to  
treatment and lack of response to percutaneous benign diseases18. In a survey conducted in different  
drainage. Six liver resecꢀons were performed for hepatobiliary centers in South America, published in  
intrahepaꢀc duct lithiasis: 4 of them were paꢀents with 2020 by J. Pekolj et al., 43% of LLRs were performed for  
Caroli’s disease with repeated cholangiꢀs and the other benign diseases19. We should point out that the fact  
2
had associated bile duct strictures. In two paꢀents of counꢀng with LLR capabiliꢀes, which has advantages  
with a history of cancer, 2 granulomas were resected over OLR, is not in itself an indicaꢀon for resecꢀon of  
for suspected liver metastases; both had PET-CT scans BLTs. We must be very selecꢀve and convinced of the  
with increased FDG uptake.  
Th OLR group included 9 hemihepatectomies, necessary explanaꢀons so that they understand the  
bisegmentectomies, atypical resecꢀons, risks and benefits of surgery. In the presence of a paꢀent  
segmentectomies and 1 trisegmentectomy, while with symptomaꢀc BLT, medical treatment should be the  
true surgical indicaꢀon, providing paꢀents with the  
9
5
4
the LLR group included hemihepatectomies, first approach.  
bisegmentectomies, atypical resecꢀons, 4 The indicaꢀons for resecꢀon in paꢀents  
segmentectomies and 1 trisegmentectomy.  
9
7
7
with benign lesions vary according to the type of  
2
0
The GCs of LLRs were 3 CD grade II and 4 CD tumor . Women with adenomas who are taking oral  
grade III-a complicaꢀons, which corresponded to 1 contracepꢀves (OCPs) should stop taking them, since  
biliary fistula that only solved with surgical drainage, there are reports describing tumor size decrease.  
1
atelectasis, and 1 collecꢀon at the cut surface If tumor size decreases aꢁer 6 months, they can  
that solved with anꢀbioꢀc therapy. The 4 CD grade be managed with conservaꢀve treatment. Surgical  
III-a complicaꢀons were collecꢀons that required treatment is recommended if there is no history of OCP  
percutaneous drainage. The GC of OLR were 5 CD grade intake and the size is larger than 5 cm2 . Adenomas  
II, 1 CD grade III-a and 4 CD grade III-b. The 5 CD grade in male paꢀents should be resected regardless of  
II complicaꢀons included 1 hemoperitoneum requiring their size, as they have higher risk of malignant  
1,22  
2
3
red blood cell (RBC) transfusion, 1 biloma requiring transformaꢀon . Symptomaꢀc FNH unresponsive to  
2
4
anꢀbioꢀc therapy, 1 pneumonia requiring anꢀbioꢀc medical treatment is an indicaꢀon for surgery . In the  
therapy, 1 arrhythmia (paroxysmal supraventricular case of hemangiomas, surgical resecꢀon is reserved in  
tachycardia) that prolonged hospitalizaꢀon, and case of symptoms or complicaꢀons, such as bleeding,  
1
biliary fistula that solved spontaneously. The rupture or infarcꢀon. The associaꢀon with Kasabach-  
25  
grade III-a complicaꢀon was one collecꢀon that Merriꢄ syndrome is another indicaꢀon for surgery .  
required percutaneous drainage and the 4 grade III-b A few years ago, the treatment strategies for  
complicaꢀons were 1 intra-abdominal collecꢀon, 1 paꢀents with BLTs were published in the United States.  
hemoperitoneum, 1 biloma and 1 surgical site infecꢀon The number of hepaꢀc resecꢀons performed increased  
that required laparotomy. There were no deaths within by > 50% from 2000 to 2011 which was aꢄributed  
9
0 days in any of the groups.  
to more diagnosis of lesions due to beꢄer quality of  
imaging tests and to increase in the use of LLR26. Several  
studies have demonstrated improvement in quality of  
life aꢁer liver resecꢀon due to BLTs. A systemaꢀc review  
recently published concludes that more than 82% of  
Discussion  
Over the years, LLR has proved to be a safe paꢀents improve their symptoms aꢁer surgery. Two of  
procedure for the paꢀent and has overcome the barriers the studies analyzed in this review have demonstrated  
and adapted the maneuvers from open surgery, such the superiority of LLRs for improving symptoms aꢁer  
as hepaꢀc mobilizaꢀon, parenchymal transecꢀon and liver resecꢀon2  
7-29  
.
5
,13  
bleeding control . Undoubtedly, the incorporaꢀon of  
A study published by Assis et al. in 2020  
new technologies has favored the acceptance of LLR . compared OLR versus LLR aꢁer PSM and demonstrated  
1
4
2
52  
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
favorable results in favor of laparoscopic resecꢀon,  
with shorter operaꢀve ꢀme, fewer complicaꢀons and  
shorter length of hospital stay . Elfrink et al. have  
recently published a mulꢀcenter study analyzing the  
postoperaꢀve results of 415 open and laparoscopic  
are difficult to perform, deciding on conservative  
treatment for one group or surgical treatment for the  
other, and on which approach to use. Propensity score  
matching is a valid tool to reduce this type of bias in  
prospective studies.  
1
3
liver resecꢀons for BLTs, demonstraꢀng shorter length  The low number of patients analyzed. This is a con-  
of hospital stay, lower morbidity and no differences  
sequence of PSM. In this type of study, the sam-  
ples are standardized, but the number of cases  
decreases.  
3
0,31  
in mortality in the laparoscopic group . Our study  
shows similar results in terms of morbidity and length  
of hospital stay. These advantages of laparoscopic  The lack of measurement of quality of life after liver  
surgery not only provide benefits for the paꢀent, in  
terms of less morbidity and faster return to work, but  
also reduces health care costs. In our study we did not  
analyze the presence of incisional hernias at long-term  
resection as a parameter for the evaluation of long-  
term results which are mentioned in the discussion, is  
a matter to address to in future studies.  
Based on the results presented, we may  
follow-up. Laparoscopic surgery significantly reduces conclude that LLR for BLTs is a safe and effecꢀve  
their incidence, and, therefore, this could be considered technique, with shorter length of hospital stay, lower  
3
2
as another benefit of this type of approach .  
requirement for transfusions, fewer reoperaꢀons and  
fewer major complicaꢀons than the open approach.  
Its retrospective nature. We understand that pros- Therefore, LLR could be considered the surgical  
pective randomized studies in symptomatic patients technique of choice for benign liver disease.  
The weaknesses of are study are:  
Referencias bibliográficas /References  
1
2
.
.
Rodríguez-Peláez M, Menéndez De Llano R, Varela M. Tumores  
benignos del hígado. Gastroenterol Hepatol. 2010;33:391-7.  
Marrero JA, Ahn J, Rajender Reddy K; Americal College of Gas-  
troenterology. ACG clinical guideline: the diagnosis and manage-  
ment of focal liver lesions. Am J Gastroenterol. 2014;109:1328-47.  
Colli A, Fraquelli M, Massironi S, Colucci A, Paggi S, Conte D. Elec-  
S, et al. Improvement in perioperaꢀve outcome aꢁer hepaꢀc re-  
secꢀon: analysis of 1,803 consecuꢀve cases over the past decade.  
Ann Surg. 2002;236:397-406; discussion 406-7.  
17. Ciria R, Cherqui D, Geller DA, Briceno J, Wakabayashi G. Compara-  
ꢀve short-term beneꢁs of laparoscopic liver resecꢀon: 9000 cases  
and climbing. Ann Surg. 2016;263:761-77.  
3
4
5
6
7
.
.
.
.
.
ꢀve surgery for benign liver tumours. Cochrane Database Syst Rev.  
18. Barros Scheloꢄo P, Orꢀz E, Montes L, Romero P, Almanzo S, Fari-  
nelli P y col. Experiencia inicial en hepatectomias videolaparosco-  
picas. Rev Argent Cirug. 2021; 113:326-41.  
2
007; 24:CD005164.  
Margonis GA, Ejaz A, Spolverato G, Rastegar N, Anders R, Kamel  
IR, et al. Benign solid tumors of the liver: management in the mo-  
dern era. J Gastrointest Surg. 2015;19:1157-68.  
19. Pekolj J, Clariá Sánchez R, Salceda J, Maureꢄe RJ, Scheloꢄo PB,  
et al. Laparoscopic Liver Resecꢀon: A South American Experience  
with 2887 Cases. World J Surg. 2020;44:3868-74.  
Coelho FF, Kruger JA, Fonseca GM, Araujo RL, Jeismann VB, Pe-  
rini MV. Laparoscopic liver resecꢀon Experience based guideli-  
nes. World J Gastrointest Surg. 2016;8:5-26.  
Toro A, Gagner M, Di Carlo I. Has laparoscopy increased surgical  
indicaꢀons for benign tumors of the liver? Langenbecks Arch Surg.  
20. Kaltenbach TE, Engler P, Kratzer W, Oeztuerk S, Seufferlein T,  
Haenle MM, et al. Prevalence of benign focal liver lesions: ultra-  
sound invesꢀgaꢀon of 45,319 hospital paꢀents. Abdom Radiol.  
2016;41:25-32.  
2
013;398:195-210.  
21. Herman P, Fonseca GM, Kruger JAP, Jeismann VB, Coelho FF. Lapa-  
roscopic liver resecꢀon for benign tumors: the current posiꢀon.  
Arq Bras Cir Dig. 2022;31(4): e1641.  
Dokmak S, Raut V, Aussilhou B, Ftériche FS, Farges O, Sauvanet  
A, et al. Laparoscopic leꢁ lateral resecꢀon is the gold standard  
for benign liver lesions: a case-control study. HPB (Oxford).  
22. Barros Scheloꢄo P, Paladini H, Yanes N. Tumores hepáꢀcos benig-  
nos. Programa de actualización en cirugía. Vigésimoquinto ciclo.  
Módulo 3. Buenos Aires: Editorial Médica Panamericana. pp. 9-34.  
23. Goudard Y, Rouquie D, Bertocchi C, Daligand H, Baton O, Lahut-  
te M, Terris B, Baranger B. Transformaꢀon maligne d’un adéno-  
me hépatocellulaire chez l’homme [Malignant transformaꢀon  
of hepatocellular adenoma in men]. Gastroenterol Clin Biol.  
2010;34(3):168-70.  
2
014;16:183-7.  
8
9
.
.
Torres OJM, Linhares MM, Ramos EJB, Amaral PCG, Beloꢄo M,  
Lucchese AM. Liver resecꢀon for non-oriental hepatolithiasis. Arq  
Bras Cir Dig. 2019;32:e1463.  
Macacari RL, Coelho FF, Bernardo WM, Kruger JAP, Jeismann VB,  
Fonseca GM, et al. Laparoscopic vs open leꢁ lateral secꢀonec-  
tomy: an update meta-analysis of randomized and non-randomi-  
zed controlled trials. Int J Surg. 2019;61:1-10.  
24. Navarro AP, Gómez D, Lamb CM, Brooks A, Cameron IC. Focal no-  
dular hyperplasia: a review of current indicaꢀons for and outco-  
mes of hepaꢀc resecꢀon. HPB (Oxford). 2014;16:503-11.  
25. Alimoradi M, Sabra H, El-Helou E, Chahal A, Wakim R. Massive  
liver haemangioma causing Kasabach-Merriꢄ syndrome in an  
adult. Ann R Coll Surg Engl. 2020;102:e1-e4.  
26. Kim Y, Amini N, He J, Margonis GA, Weiss M, Wolfgang CL, et al.  
Naꢀonal trends in the use of surgery for benign hepaꢀc tumors in  
the United States. Surgery. 2015;157:1055-64.  
27. van Rosmalen BV, de Graeff JJ, van der Poel MJ, de Man IE, Bes-  
selink M, Abu Hilal M, et al; Dutch Benign Liver Tumour Group.  
Impact of open and minimally invasive resecꢀon of symptomaꢀc  
solid benign liver tumours on symptoms and quality of life: a sys-  
temaꢀc review. HPB (Oxford). 2019;21:1119-30.  
28. Hoffmann K, Unsinn M, Hinz U, Weiss KH, Waldburger N, Longe-  
rich T, et al. Outcome aꢁer a liver resecꢀon of benign lesions. HPB  
(Oxford). 2015;17:994-1000.  
29. Hau HM, Atanasov G, Tautenhahn HM, Ascherl R, Wiltberger G,  
Schoenberg MB, et al. The value of liver resecꢀon for focal nodu-  
lar hyperplasia: resecꢀon yes or no? Eur J Med Res. 2015;20:86.  
1
1
1
1
0. Strasberg SM. Nomenclature of hepaꢀc anatomy and resecꢀons:  
a review of the Brisbane 2000 system. J Hepatobiliary Pancreat  
Surg. 2005;12:351–35-5.  
1. Buell JF, Cherqui D, Geller DA, O’Rourke N, Ianniꢅ D, Dagher I, et  
al. The internaꢀonal posiꢀon on laparoscopic liver surgery: The  
Louisville Statement, 2008. Ann Surg. 2009;250:825-30.  
2. Dindo D, Demarꢀnes N, Clavien PA. Clasificaꢀon of Surgical Com-  
plicaꢀons. A new proposal with evaluaꢀon in a cohort og 6336  
paꢀents and results of a Survery. Ann Surg. 2004;240:205-13.  
3. Assis BS, Coelho FF, Jeismann VB, Kruger JAP, Fonseca GM, Cec-  
conello I, et al. Total laparoscopic vs. open liver resecꢀon: compa-  
raꢀve study with propensity score matching analysis. Arq Bras Cir  
Dig. 2020;33: e1494.  
1
1
4. Bismuth H, Eshkenazy R, Arish A. Milestones in the evoluꢀon of  
hepaꢀc surgery. Rambam Maimonides Med J. 2011;2:e0021.  
5. Belghi J, Cauchy F, Paradis V, Vilgrain V. Diagnosis and manage-  
ment of solid benign liver lesions. Nat Rev Gastroenterol Hepatol.  
2014;11:737-49.  
6. Jarnagin WR, Gonen M, Fong Y, DeMaꢄeo RP, Ben-Porat L, Liꢄle  
1
Terán DN y col. Resección hepáꢃca laparoscópica vs. hepatectomía abierta para lesiones benignas. Rev Argent Cir 2023;115(3):243-253  
253  
3
3
0. Elfrink AKE, Haring MPD, de Meijer VE, Ijzermans JNM, Swij-  
nenburg RJ, Braat AE, et al; Dutch Hepato Biliary Audit Group. Sur-  
gical outcomes of laparoscopic and open resecꢀon of benign liver  
tumours in the Netherlands: a naꢀonwide analysis. HPB (Oxford).  
A, et al. Laparoscopic Versus Open Liver Resecꢀon for Benign Tu-  
mors and Lesions: A Case Matched Study with Propensity Score  
Matching. J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2019;29:1518-25.  
32. Troisi R, Montalꢀ R, Smeets P, Van Huysse J, Van Vlierberghe H,  
Colle I, et al. The value of laparoscopic liver surgery for solid be-  
nign hepaꢀc tumors. Surg Endosc. 2008;22:38-44.  
2
021;23:1230-43.  
1. Wabitsch S, Kästner A, Haber PK, Benzing C, Krenzien F, Andreou